Κράτος και Παιδεία κατά τον Πλάτωνα

Κράτος και Παιδεία κατά τον Πλάτωνα

ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Τό ζήτημα τών σχέσεων μεταξύ κράτους και παιδείας απασχόλησε και απασχολεί ού μόνον εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς, αλλά και πολιτικούς φιλοσόφους και πολιτειολόγους και πολιτικούς άνδρας πασών τών χωρών και τών εποχών. Η πολυμορφία, υφ' ήν τούτο εμφανίζεται, οφείλεται κυρίως είς την εξάρτησίν του άπό της περί κόσμου και βίου θεωρίας τών εξεταζόντων αυτό. Έν τη παρούση εργασία, ης ύποκείμενον είναι αι περί της σχέσεως του κράτους προς τήν παιδείαν γνώμαι του Πλάτωνος, δέν σκοπούμεν νά άναδράμωμεν είς τήν όλην ιστορίαν του ζητήματος, αποτελούσαν ίδιον θέμα, περιοριζόμεθα εις εισαγωγικές τινας μόνον συναφείς νύξεις, άναφερομένας εις τήν σύγχρονον μορφήν αύτού. Δύο είναι κυρίως αι περί του ζητήματος τούτοι, άκρως αντίθετοι, γνώμες. Κατά τήν πρώτην, τήν έχουσαν τάς ρίζας αυτής έν τη αρχαία Ελλάδι, παιδεία ανεξάρτητος άπό του κράτους δέν δύναται νά νοηθή, διότι αύτη είναι τό μόνον μέσον προς διατήρησιν, συνέχισιν και προαγωγήν του έθνικού και κρατικού βίου. Παιδείαν, ιδίους σκοπούς θηρεύουσαν, αντιτιθεμένους πολλάκις προς τους του κράτους, ανέχονται μόνον κράτη, άτινα διανύουσι τήν έσχατην φάσιν του βίου αυτών. Όλως παράλογον δέ θά ήτο τό νά αποβάλλωνται πάντα σχεδόν τα νεώτερα κράτη εις τεραστίας δαπάνας προς ίδρυσιν και συντήρησιν δημοσίων σχολείων, υπηρετούντων σκοπούς ασχέτους προς τους της πολιτείας ή και άντικρατικούς. Η δευτέρα περί των σχέσεων κράτους και παιδείας άντίληψις στηρίζεται έπί της ατομοκρατικής αρχής, καθ' ήν τό άτομον κέκτηται φύσει απόλυτον δικαίωμα, όπως διαθέτη έαυτό κατά βούλησιν έκλέγον ελευθέρως τους σκοπούς και τους τρόπους του βίου και διαμορφούν ίδίαν περί κόσμου και βίου θεωρίαν, χωρίς έν τη διαμορφώσει ταύτη νά υφίσταται άνωθεν έπίδρασίν τίνα κατά τήν παιδικήν ιδία και έφηβικήν ήλικίαν, καθ' ήν τούτο διά τήν πνευματικήν άωρίαν αδυνατεί νά άντιτάξη προσωπικόν έλεγχον είς τά άνωθεν επιβαλλόμενα. Κατά ταύτα τό σχολείον δεν δικαιούται, ισχυρίζονται, νά διαπλάσση τους μαθητάς είς πιστούς ώρισμένης περί κόσμου και βίου θεωρίας, άλλ' οφείλει νά υποβοηθή τήν έλευθέραν και άκώλυτον διαμόρφωσιν της προσωπικότητος των τροφίμων του, είς ους και μόνους απόκειται νά έκλέξωσιν, όταν ήλικιωθώσι, τήν ιδεολογικήν σημαίαν, υφ' ήν έπιθυμούσι νά ταχθώσιν.

Έκδοση 1939

ΚΩΝΣΤ. Ι. ΒΟΥΡΒΕΡΗ

Κράτος και Παιδεία κατά τον Πλάτωνα